Komşular

Sıra geldi cevize. Son bahar mevsimi, ceviz zamanı. Cevizi anlatmadan önce isterseniz kültürümüzde 40 yıl hatırı var denilen kahveden bahsedelim. Kahvenin ana vatanı afrika ülkesi Etiyopya da 1000 sene önce keçilerin yiyip aşka geldiği bitki olan kahve, tek ülkede üretilirken zamanla binlerce kahve çeşidi geliştirilerek dünyanın ekvator çevresinde toplam 50 ye yakın ülkede üretiliyor. Dünya kahve ticaretini elinde bulunduran sömürgeci 7 - 8 avrupa ülkesi tarafından iklim şartları uygun olan ülkelerin teşvik edilerek üretimi artırılmış ve bu gün petrolden sonra ikinci büyük ticari ürün konumuna gelmiştir. 400 yıllık bir serüvenle yıllık 12 milyon ton kahve üretimi ve 30 milyar dolar ticaret hacmine ulaşılmıştır.

Karadenizlileri çıldırtan, şımartan fındık ise 650 - 700 bin ton rekolte ile dünya üretiminin %70 i ülkemizde olmasına rağmen, dünya ticareti ve borsası Avrupa ülkelerinde olması Türkiye açısından utanılacak durum. Her şeye rağmen karadeniz bölgesinin zenginleşmesinin birinci nedeni fındık. Karadeniz bölgesindeki fındık yetiştiriciliği gibi diğer bölgelerde uygun arazilerde ceviz yetiştiriciliği yapılabilir. 

Türkiye ceviz ihtiyacı 300 bin ton. Yerli üretim 200 bin ton. İthalat 100 bin ton. Ceviz için 2020 yılında ödenen döviz 200 milyon usd. Ana vatanı Türkiye olan ceviz Türkiye'nin birçok ilinin iklimine ve rakımına uygun olmasına ve son yıllarda değişik bölge ve rakımlar için 20 ye yakın ceviz fidanı çeşidi geliştirilmesine rağmen ceviz ithalatında ilk sıralarda yer almakta, buda Türkiye için utanılacak bir durum. 0-1800 mt rakımlarda Türkiye nin bütün bölgelerinde yetiştirilebilen, benzer meyveler içinde en çok faydalı olan bir ürün, ithalatı yapılan bir ürün, Anadolu da boş duran tarlalarda neden yetiştirilmez anlamak mümkün değil.

Devletin teşvikleriyle ceviz üretimi artmakta fakat yeterli değil. Hem nüfus artıyor, hem de tüketim miktarı artıyor. Ayni zamanda tarım ve hayvancılık ülkesi olan Türkiye diğer tarım ürünleri gibi ceviz de ithal etmek, döviz ödemek zorunda. Birçok gıda sektöründe ham madde olarak kullanılan ceviz tek başına da tüketilmektedir. Nenesinin pişirdiği ceviz içli keteyi herkes ballandıra ballandıra anlatır. Sobada pişirilen kartopi, pestil ve cevizi çayın yanında kışın uzun gecelerin sohbetiyle yiyenlerde bilir işin güzelliğini.

Neden ceviz ve cevizciliği önemsiyoruz. O kadar çok sebebi var ki. Sayalım; 7 den 70 e herkesin işine yarar, 70 derde deva derler, Şavşat'ın 65 köyünde ceviz yetiştiriciliği yapılabilir, Türkiye nin 70 ilinde ceviz fidanı yetiştirilebilir, en az 70 yıl ailene gelir sağlar, en az 70 ceviz alıcısı kapında bekler, en az 70 ülkeye ihracat yapabiliriz.

Köyümüzdeki 40 yıldır boş duran ekilebilir alanlar çok parçalı, bir köylü tek başına ceviz yetiştiriciliği yapması bayağı zor bir iş, harcı borcunu korutmaz. Tepeköy muhtarlık ve dernekler olarak önderlik yapalım, köy ekilebilir arazilerini 20 dönüm, 50 dönüm, 100 dönüm gibi gruplandırarak kurulacak üretim kooperatifleri vasıtasıyla geliştirilecek projelerle, devletinde desteklerini arkamıza alarak örnek ceviz yetiştirme çiftlikleri kuralım. Hem kendimize, hem çocuklarımıza, hem köyümüze hem de devletimize faydalı bir iş olsun. İnşallah köyümüze yapılacak baraj ve sulama sistemi birkaç yılda devreye alınır, bizde ceviz fidanlarımızı bol su ile sulayarak büyütürüz.

13.10.2021

Suat TEMİZ