Şavşat yöresi geleneksel yöre mutfağının vazgeçilmez gastronomi ürünlerden birdir.

Yörede geleneksel yöntemlerle yetiştirilen ata tohumu mısır tanelerinin su değirmeninde öğütülmesiyle elde edilen organik mısır unundan yapılır. Mısır ununun yöredeki adı “çadi unu”dur. Çadi ununun kaymak ile yoğrularak Şavşat sobasında veya ocakta yanan odun ateşiyle pilekide pişirilmesiyle ortaya çıkar gevrek denilen bu ezeli lezzet.

Bazen tepsiye veya pilekiye düz olarak dökülür gevrek hamuru. Bazen de “koko” denilen yığına benzer beş altı küme halinde konulur. Her iki türlüsü de sıcak servis edilir ve kaşıkla yenir. Yanında varsa bir yayık ayranı veya suyla açılan yoğurttan elde edilen ve “çalhama” denilen içeceksiz olmaz. İçecek dediysek de bardakla değil de tasla servis edilir ayran ve kaşıkla içilir.

Geleneksel yöre mutfağında hatırı sayılır bir yeri vardır çadi gevreğinin. Kaymak bulundukça arada bir vurulur gevrek. Pek de sık değil.  “Kaymağız yoktur kız, bir gevregi vurunda yiyak” derler bazen canı çeken yaşlılar. Her gün etli yemek pişse de yerini tutmaz bu tarz geleneksel lezzetlerin. Seneler geçse de değerinden hiçbir şey kaybetmez halk arasında.

Lezzetli olduğu kadar besleyici ve doyurucu pratik bir ana yemektir. Hamur yoğurduktan sonra bekletmek gerekmez. Bu yüzden evde ekmek bulunmadığı zamanların acil yemeklerinden biridir aynı zamanda. Ağır bir yemek, ağır bir ikramdır yörede. Sıcakken yenenden eğer bir miktar kalmış ise, sonradan soğuk bir gevreği ayrana doğrayıp yemek de çok sevilen bir yöntemdir.

Nar gibi kızarmış olanı tercih edilir. Pilekide pişenini bulmak gün geçtikçe zorlaşmıştır. Daha çok yörede köy hayatında yaygın olan Şavşat sobasında odun ateşinde pişirilmektedir. Soba da yoksa elektrikli fırınlar iş görür elbette.

Ahşap köy evinin ortasında tahtadan yapılmış yuvarlak bir yer sofrasının ortasına konulan sobadan yeni çıkmış dumanı üzerinde bir tepsi mısır gevreği, yanında birkaç bakır tasın içerisine konulmuş hafif ekşimeye meyletmiş yayık ayranı ve etrafında oturmuş maaile aile efradı çalakaşık güle konuşa mısır gevreğini yerken “ola bir sicak sicak yeyin ala, fena yağlı gevrek olmiş haaa” sözlerini duyar gibiyim.

Geleneksel lezzetlerin geleceğinde buluşmak üzere herkese afiyet olsun.

Mustafa YÜKSEL

11.02.2025 Arhavi